दक्षिण कोरिया ०९ डिसेम्बर २०२५
चासोक तङनाम येले तङबे ५०८५ उधौली पर्व (न्वागी पूजा) अनुष्ठान ०७ डिसेम्बर २०२५ दक्षिण कोरिया को राजदानी सौलमा सम्पन्न भएको थियो । किरात याक्थुङ चुम्लुङ दक्षिण कोरियाका अध्यक्ष विनोद सौदेनको अध्यक्ष्यता र नेपाली राजदूतावासका राजदूत डा. शिवमाया तुम्बाहाम्फेको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न कार्यक्रममा नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ कोरियाको अध्यक्ष शुभराज भोम्जन, एन आर एन कोरियाका अध्यक्ष पार्वती मोक्तान, पूर्वी नेपाल समाजका अध्यक्ष केदार निरौला, चुम्लुङ बुसान शाखाका अध्यक्ष प्रताप इधिङगो, जेजुदो शाखाका अध्यक्ष सुष्मा, छल्लादो शाखाका भूपेन्द्र फागो लगायतले शुभकामना मन्तव्य राखेका थिए । कार्यक्रममा, र बाट टोलीको उपस्थिति रहेको थियो । भने कोरियामा रहेका सक्रिय राजनैतिक एवम सामाजिक संस्थाका प्रतिनिधिहरुको उपस्थिति रहेको थियो । संस्थाका वरिष्ठ उपाध्यक्ष मनोज मादेम्बाले स्वागत मन्तव्य दिएका थिए भने निवर्तमान अध्यक्ष दिर्ज काङ्भाले चासोक तङनामको बारेमा विस्तृत वर्णन गरेर प्रकाश पारेका थिए । लिम्बू मौलिक परिकारहरु याङ्बेन, वमयुक (तिते), फाक्सा (सुगुरकों मासु), वासा (कुखुराको मासु), तोङ्बा, थि, किनिमको आचार, चाम्रे र सेलरोटी राखिएको थियो । यि मौलिक परिकारको अलावा लिम्बू मौलिक नृत्य केलाङ र यालाङ समेत प्रस्तुत गरिएको थियो । कोरियामा रहेका लिम्बू गायक गायिका द्वारा लिम्बू भाषिक गीत पालाम हाक्पारे आदि पस्किएको थियो । कार्यक्रममा किरात राई यायोक्खाको तर्फबाट साकेला नृत्य समेत प्रस्तुत गरिएको थियो ।
चासोक तङनाम भनेको के हो ?
लिम्बू सभ्यताको समय चक्र, प्रकृति अनुष्ठान र सामुदायिक नैतिकताको समाहार स्वरूप विकसित भएको एक गहिरो कृषि आधारित सांस्कृतिक उत्सव हो । यो केवल चाड मात्र होइन; लिम्बूहरूका लागि समय, भूमि र अस्तित्वबीचको पारस्परिक सम्बन्धलाई सैद्धान्तिक रूपमा संरक्षित गर्ने एक सांस्कृतिक दार्शनिक व्यवस्था हो । ‘चासोक’ शब्दले बाली–वालीको फसल, अन्न, उत्पादन र जीवन निर्वाहको स्रोतलाई जनाउँछ भने ‘तङनाम’ ले धार्मिक अनुष्ठानिक विधि तथा सामूहिक आचरणलाई सूचित गर्छ । यसैले चासोक तङनामलाई प्रकृति, कृषि र सामुदायिक जीवनप्रणालीको समन्वित ‘जीवन दर्शन’को रूपमा बुझिन्छ । यस चाडको मूलमा प्रकृतिमार्फत उपलब्ध ‘दान’ फसल, पानी, माटो, घाम, वर्षालाई पुर्खा, भूमि देवता र प्रकृतिको चेतन शक्तिप्रति कृतज्ञता प्रकट गर्ने अनुष्ठानिक अभ्यास छ । लिम्बू दार्शनिक दृष्टिमा प्रकृति निर्जीव वस्तु होइन, एक सक्रिय नियामक शक्ति हो, जसले मनुष्यको श्रम, समय र नैतिकताको मूल्यांकन गर्छ । त्यसैले चासोक तङनाम केवल उत्सव हैन; यो लिम्बू विश्वदृष्टिको मूलभूत आधार मानिस, प्रकृति र पूर्वजबीचको त्रिकोणात्मक सम्बन्ध लाई पुनःस्थापित गर्ने वार्षिक पुनर्स्मरण प्रक्रिया हो । इस्पित–युम्बा तथा साम्बा येम्बाहरूले सञ्चालन गर्ने नफुङ–थिम्फुङ (अनुष्ठानिक विधि) चासोकको दार्शनिक केन्द्र हो, जहाँ फसललाई केवल आर्थिक वस्तु नभई जीवन ऊर्जाको ‘पवित्र शरीर’ (sacred embodiment) रूपमा व्याख्या गरिन्छ । यस अनुष्ठानमा अन्नको पहिलो भाग पुर्खालाई अर्पण गरिनु, कामनाका प्रतीक बस्तु चढाइने, र सामुदायिक भोज साझा गरिनु सामूहिक एकताको अनुष्ठानिक पुनर्निर्माण हो । यसले लिम्बू समाजमा ‘साझा समृद्धि’ (collective wellbeing) को आदर्श कस्तो ऐतिहासिक–सांस्कृतिक संरचनाबाट उत्पन्न भयो भन्ने प्रश्नलाई शैक्षिक रूपमा अर्थपूर्ण बनाउँछ ।
चासोक तङनामलाई लिम्बूहरूको कृषि–पंचाङ्गको समयसूचक विधि पनि मानिन्छ । फसल चक्र, वर्षाको लय, कृषिकर्मको श्रमशक्ति र सामुदायिक उत्पादन प्रणाली सबै यस चाडसँग गाँसिएका छन् । यसैले चासोक तङनाम सामाजिक अर्थतन्त्र, पर्यावरणीय ज्ञान र आध्यात्मिक चेतनाको संगमस्थल बनेको छ । आधुनिक सांस्कृतिक अध्ययनमा यस उत्सवलाई ‘environmental ritual epistemology’ प्रकृतिसँग जोडिएको ज्ञानको अनुष्ठानिक बौद्धिकताको उत्कृष्ट उदाहरणका रूपमा अध्ययन गर्न सकिन्छ । समसामयिक परिप्रेक्ष्यमा चासोक तङनाम केवल सांस्कृतिक अभ्यास नभई पहिचान राजनीतिसँग पनि सम्बन्धित छ । उपनिवेशिक इतिहास, भाषा क्षय, आधुनिकताको दवाव र सांस्कृतिक विस्थापनका बिच यो चाड लिम्बू जातीय अस्तित्वको पुनःदाबी (re-assertion) हो, जसले समुदायलाई संरचनात्मक परिवर्तनभित्र पनि आफ्नो पुरानो दार्शनिक आधारमा उभिन सघाउँछ । आजको शैक्षिक विमर्शमा यसलाई सांस्कृतिक पुनरुत्थान (cultural revitalization) र सामुदायिक शक्ति निर्माण (community resilience) को महत्त्वपूर्ण केस–स्टडीका रूपमा विश्लेषण गर्न सकिन्छ। यसरी चासोक तङनाम लिम्बू जीवनदर्शनको सांस्कृतिक, आध्यात्मिक, आर्थिक र दार्शनिक वर्गहरूको अन्तर्सम्बन्धलाई प्रकट गर्ने जीवित चाड हो जहाँ फसल केवल अन्न होइन, अन्नमार्फत प्रकृतिले दिएका संकेतहरू, पुर्खाले छोडेका मूल्यहरू र समुदायले बनाएको ऐतिहासिक चेतनाले एउटै अनुष्ठानमा रूपान्तरित हुन्छ । यसैले यो परम्परा PhD स्तरको अध्ययन र अनुसन्धानका लागि अत्यन्त उपयुक्त विषय हो, जसले आदिवासी ज्ञान–प्रणाली, प्रकृति मानव सम्बन्ध, सामुदायिक दार्शनिकता र आधुनिक पहिचान राजनीतिसँग प्रत्यक्ष संवाद खोल्छ ।
